ਜਮਾਤ : 12ਵੀਂ

ਵਿਸ਼ਾ : ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ

ਕੁੱਲ ਅੰਕ : 60


     ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਦੀ ਬਣਤਰ

    1. ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ (ਭਾਗ- ੳ, ਭਾਗ- ਅ, ਅਤੇ ਭਾਗ ੲ) ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
    2. ਭਾਗ- ੳ ਵਿੱਚ, ਦੋ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੋਣਗੇ:
    i. ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨੰਬਰ 1 ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਪਲ-ਚੋਇਸ ਅਤੇ ਸਹੀ/ਗਲਤ ਕਿਸਮ ਦੇ 7 ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੋਣਗੇ, ਹਰੇਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਕ ਹੋਵੇਗਾ।
    ii. ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨੰਬਰ 2 ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰਨ ਦੇ 8 ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਫਾਰਮ ਕਿਸਮ ਦੇ, ਹਰੇਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਕ ਹੋਵੇਗਾ।
    3. ਭਾਗ- ਅ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨੰਬਰ 3 ਤੋਂ 12 ਤੱਕ 10 ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੋਣਗੇ, ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3 ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।
    4. ਭਾਗ- ੲ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨੰਬਰ 13 ਤੋਂ 15 ਤੱਕ 3 ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੋਣਗੇ, ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5 ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਗ ੲ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਕਲਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

    Q1: ਬਹੁ-ਪਸੰਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ। 

    1. _________ ਉਸ ਲੇਆਉਟ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
    a. ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ b. ਟੌਪੋਲੋਜੀ c. ਹੱਬ d. ਮੋਡੇਮ
    2. _______ ਸਰੋਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਵਿਧੀ (ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ) ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
    a. URI b. HTTP c. URL d. WWW 3
    3. ____________ WWW 'ਤੇ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਵੈੱਬ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    a. ਵੈੱਬ ਪੇਜ b. ਵਰਡ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ c. ਸਲਾਈਡ d. ਸ਼ੀਟ
    4. ____ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸੀਮਤ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤਰ ਨੈੱਟਵਰਕ (LAN) ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
    a. LAN b. WAN c. PAN d. CAN
    5. ______ ਇੱਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਡਿਵਾਈਸ ਹੈ ਜੋ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਐਕਸਟੈਂਸ਼ਨ ਸਲਾਟ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
    a. ਹੱਬ b. NIC c. ਰੀਪੀਟਰ d. ਸਵਿੱਚ
    6. ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਐਕਟ, 2000 (ਭਾਰਤ) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ
    a. 17 ਅਕਤੂਬਰ 2000 b ਨੂੰ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। 27 ਨਵੰਬਰ 2003 c. 1 ਜਨਵਰੀ 2006 d. 17 ਅਕਤੂਬਰ 2009
    7. ਈ-ਵੇਸਟ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਡਾਟਾ ਚੋਰੀ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
    a. ਈਮੇਲ ਫਾਰਵਰਡਿੰਗ ਦੁਆਰਾ b. ਡੇਟਾ ਸਾਫ਼ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਐਕਸਚੇਂਜ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ।
    c. ਡੇਟਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਕੇ d. Wi-Fi ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ।
    8. ਸਾਹਿਤਕ ਚੋਰੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ _________________
    a. ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ। b. ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। c. ਬੁਖਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਇੱਕ ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ। d. ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
    9. ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ________________
    a. ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਤਬਾਹ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ। b. ਖਤਰਨਾਕ ਕਾਰਵਾਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। c. ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਰਵਾਈ। d. ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
    10. ਕਿਸੇ ਵੀ ਔਨਲਾਈਨ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਕੋਲ ਕਿਸ ਟੋਲ ਫ੍ਰੀ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ??
    a. 1911 b. 1930 c. 1947 d. 1912
    11. ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਐਕਟ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ?
    a. ਬੈਂਕਿੰਗ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਐਕਟ 1949 b. ਆਈ.ਟੀ. ਐਕਟ 2000 c. ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਸੰਹਿਤਾ 1860 d. CrPC 1973
    12. ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਰਥਪੂਰਣ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਕਿਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ:
    a. ਜਾਣਕਾਰੀ b. ਡੇਟਾ c. DBMS d. MySQL
    13. ਡੇਟਾਬੇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
    a. ਐਂਡ ਯੂਜ਼ਰ b. ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਰ c. DBA d. ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
    14. ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਕੀਅ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਲਮ ਜਾਂ ਕਾਲਮਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ___ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
    a. ਵਿਲੱਖਣ ਤੌਰ 'ਤੇ b. ਸਹੀ ਸਪੈਲਿੰਗ c. ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਟੇਬਲ ਨਾਲ ਲਿੰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ d. ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।
    15. ______ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੋ ਉਪਲਬਧ ਟੇਬਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    a. ਕੈਂਡੀਡੇਟ ਕੀਅ b. ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਕੀਅ c. ਸੁਪਰ ਕੀਅ d. ਫੋਰਨ ਕੀਅ
    16. ਕਿਹੜਾ DML ਕਮਾਂਡ/ਕਮਾਂਡਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
    a. INSERT b. ਚੁਣੋ c. ਅੱਪਡੇਟ ਕਰੋ d. ਇਹ ਸਾਰੇ
    17.___________ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ, ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ, ਟੈਸਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।
    a. ਸਾਫਟਵੇਅਰ b. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ c. ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ d. ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ
    18. ਕਿਸੇ ਆਬਜੈਕਟ ਦੇ ਡੇਟਾ ਅਤੇ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਸਮੇਟਣਾ ___________ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
    a. ਐਬਸਟਰੈਕਸ਼ਨ b. ਇਨਕੈਪਸੂਲੇਸ਼ਨ c. ਟੈਸਟਿੰਗ d. ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਪੈਟਰਨ
    19. ___________ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੱਗਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ।
    a. ਰੀਯੂਜੇ਼ਬਿਲਟੀ b. ਟੈਸਟਿੰਗ c. ਕੁਸ਼ਲਤਾ d. ਮਾਡਿਊਲੇਰਿਟੀ
    20. ਸਫਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਸਹੀ __________ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
    a. ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ b. ਕ੍ਰਿਏਸ਼ਨ c. ਸਾਫਟਵੇਅਰ d. ਗਿਆਨ
    21. _________ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਚੱਕਰ ਦੌਰਾਨ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
    a. SRS b. SDLC c. RRS d. SDD
    22. ___________ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    a. ਐਡੀਟਰ b. ਕੰਪਾਈਲਰ c. ਇੰਟਰਪ੍ਰੇਟਰ d. IDE
    23.__________ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕੋਡ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸਨੂੰ ਲਾਈਨ ਦਰ ਲਾਈਨ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।
    a. ਕੰਪਾਈਲਰ b. ਇੰਟਰਪ੍ਰੇਟਰ c. IDE d. ਇਹ ਸਾਰੇ
    24. ਹਰੇਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ  ___________ਤੋਂ ਮਿਲਕੇ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    a. ਕੀਵਰਡ b. ਪਛਾਣਕਰਤਾ c. ਟੋਕਨ d. ਆਪਰੇਟਰ
    25. ____________ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਨਾਮ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੇਰੀਏਬਲ, ਫੰਕਸ਼ਨ, ਕਲਾਸ, ਸੂਚੀ, ਟੂਪਲ, ਆਦਿ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਲਈ।
    a. ਕੀਵਰਡ b. ਆਈਡੈਂਟੀਫਾਇਰ c. ਟੋਕਨ d. ਆਪਰੇਟਰ
    26. __________ ਉਹ ਆਈਡੈਂਟੀਫਾਇਰ ਹਨ ਜੋ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਰਨਟਾਈਮ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
    a. ਵੇਰੀਏਬਲ b. ਕਾਂਸਟੈਂਟ c. ਲਿਸਟਾਂ d. ਆਪਰੇਟਰਜ਼
    27.___________ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟੈਕਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੋਡ ਬਾਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੰਪਾਈਲਰ ਅਤੇ ਇੰਟਰਪ੍ਰੇਟਰ ਇਹਨਾਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
    a. ਕਮੈਂਟ b. ਕੋਡਿੰਗ c. ਇੰਡੈਂਟੇਸ਼ਨ d. ਐਡੀਟਰ
    28. ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ਕੋਡਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਬਲਾਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਅਸੀਂ ___________ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ
    a. ਕਰਲੀ ਬਰੈਕਟਸ b. ਵਰਗ ਬਰੈਕਟਸ c. ਲਾਈਨ ਇੰਡੈਂਟੇਸ਼ਨ d. ਲਾਈਨ ਨੰਬਰਿੰਗ
    29. ___________ ਡੇਟਾ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਵੇਰੀਏਬਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    a. ਟਾਈਪ ਕਨਵਰਸ਼ਨ b. ਡੇਟਾ-ਟਾਈਪ c. ਓਪਰੇਂਡ d. ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ਼ਨ
    30.__________ ਡੇਟਾ ਟਾਈਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਦੀ ਟਰੁੱਥ ਵੈਲੀਊ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    a. ਬੂਲੀਅਨ b. ਫਲੋਟ c. ਇੰਟੀਜ਼ਰ d. ਕੰਪਲੈਕਸ
    31.________ ਕੀਅ ਵੈਲੀਊ ਜੋੜੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਡੇਟਾ ਆਈਟਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਆਰਡਰਡ ਕ੍ਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    a. ਸੈੱਟ b. ਲਿਸਟ c. ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ d. ਟੂਪਲ
    32.______ ਟਾਈਪਸ ਉਹ ਟਾਈਪਸ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਦਲਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
    a. ਮਿਊਟੇਬਲ b. ਇਮਮਿਊਟੇਬਲ c. ਸਟੈਂਡਰਡ d. ਬਿਲਟ-ਇਨ
    33. ਆਪਰੇਟਰਾਂ ਅਤੇ ਓਪਰੇਂਡਾਂ ਦੇ ਵੈਧ ਸੁਮੇਲ ਨੂੰ _____________ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
    a. ਵੇਰੀਏਬਲ b. ਕਾਂਸਟੈਂਟ c. ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ਼ਨ d. ਕਨਵਰਜ਼ਨ
    34.ਪੋ੍ਗਰਾਮਿੰਗ ਵਿੱਚ_______ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।
    a. ਡੇਟਾ ਕਿਸਮ b. ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ c. ਇੰਡੈਂਟੇਸ਼ਨ d. ਟਾਈਪ ਪਰਿਵਰਤਨ
    35. ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਫਲੋ ਵਿੱਚ, ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    a. ਬ੍ਰਾਂਚਿੰਗ b. ਲੂਪਿੰਗ c. ਸੀਕੁਐਂਸ਼ੀਅਲ d. ਇਹ ਸਾਰੇ
    36. ਲੂਪਿੰਗ ਫਲੋ ਕੰਟਰੋਲ ਨੂੰ _________ ਫਲੋ ਕੰਟਰੋਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    a. ਬ੍ਰਾਂਚਿੰਗ b. ਦੁਹਰਾਓ c. ਸੀਕੁਐਂਸ਼ੀਅਲ d. ਫੈਸਲਾ ਲੈਣਾ
    37. ਪਾਈਥਨ ਸਾਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੂਪਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਫਲੋ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ __________ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    a. ਸੀਕੁਐਂਸ਼ੀਅਲ b. ਫੈਸਲਾ ਲੈਣਾ c. ਲੂਪ ਕੰਟਰੋਲ d. ਬ੍ਰਾਂਚਿੰਗ
    38. ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ________ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਮੌਜੂਦਾ ਦੁਹਰਾਓ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਦੁਹਰਾਓ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    a. if else  b. while c. continue d.break
    39. ਅਸੀਂ ਖਾਲੀ ਲੂਪ ਲਿਖਣ ਲਈ ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ _________ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
    a.break b. continue c. fail d. pass
    40. __________ ਲੂਪ ਇੱਕ ਲੂਪ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਲੂਪ ਹੈ।
    a. ਬਾਹਰੀ b. ਅੰਦਰੂਨੀ c. ਨੇਸਟਡ d. ਖਾਲੀ
    40. ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੇਟਾ ਬਣਤਰ ਹੈ ਜੋ ________ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
    a. ਵਰਣਮਾਲਾ b. ASCII c. ਯੂਨੀਕੋਡ d. ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
    41.  ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਇੱਕ ___________ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਭਾਵ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ।
    a. ਸਥਿਰ b. ਗਤੀਸ਼ੀਲ c. ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ d. ਇਮਮਿਊਟੇਬਲ
    42.A ___________ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ਸਿੰਗਲ, ਡਬਲ ਜਾਂ ਟ੍ਰਿਪਲ ਕੋਟਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    a. ਸੰਖਿਆਤਮਕ b. ਬੂਲੀਅਨ c. ਸਟ੍ਰਿੰਗ d. ਅਸਲੀ
    43.Concatenation ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਟ੍ਰਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ। Python ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ________ ਓਪਰੇਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਟ੍ਰਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ (ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ)।
    a.*         b. +         c. ++         d. **
    44.______ ਓਪਰੇਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਖਾਸ ਮੁੱਲ (ਸਿੰਗਲ-ਅੱਖਰ ਜਾਂ ਸਟ੍ਰਿੰਗ) ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਵਿੱਚ (ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ/ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ) ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
    a.Indexing b. Slicing c. Identity d. Membership
    45._____ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ (ਵਰਤਿਆ) ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ (ਇੱਕ ਪੈਰਾਮੀਟਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ)।
    a.count()         b. len()         c. length()         d. string()
    46.______ ਵਿਧੀ ਇੱਕ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਨੂੰ ਸਬਸਟ੍ਰਿੰਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ
    a.slice()         b. divide()         c. join()         d. split()
    47. ਸੂਚੀ ਦੀ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਸੂਚਕਾਂਕ ਦੁਆਰਾ ਐਕਸੈਸ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ __________ ਬਰੈਕਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
    a.Curley { }     b. ਬਰੈਕਟ ( )         c. ਵਰਗ [ ]         d. ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
    48.___________ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਹਰੇਕ ਆਈਟਮ (ਮੁੱਲ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨਾ ਜੋ ਆਈਟਮਾਂ ਨਾਲ ਕੁਝ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈ।
    a. ਟ੍ਰੈਵਰਸਿੰਗ b. ਇੰਡੈਕਸਿੰਗ c. ਸਲਾਈਸਿੰਗ d. ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ
    49. ___________ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਸੂਚੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੰਬਾਈ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
    a. length() b. count() c. len() d. ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
    50.________ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵਧਦੇ ਜਾਂ ਘਟਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨਾ।
    a. ਇੰਡੈਕਸ b. ਸਲਾਈਸ c. ਕ੍ਰਮਬੱਧ d. ਟ੍ਰੈਵਰਸ
    51. ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸੂਚੀ ਦੇ _____________ 'ਤੇ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ append() ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
    a. ਸ਼ੁਰੂਆਤ b. ਅੰਤ c. ਵਿਚਕਾਰ d. ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰੇ
    52. ਟਿਊਪਲ ਰਚਨਾ ਨੂੰ _____________ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    a. ਟਿਊਪਲ ਪੈਕਿੰਗ b. ਟਿਊਪਲ ਅਨਪੈਕਿੰਗ c. ਟਿਊਪਲ ਬਣਤਰ d. ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ
    53. ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੰਜੀ-ਮੁੱਲ ਜੋੜਾ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦੇ __________ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ
    a. remove() b. clear() c. drop() d. del()

    ਸਵਾਲ:2 ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ:

    1.________ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੱਕ ਸਮੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:- SUM
    2.________ ਕੀਵਰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:- DISTINCT
    3.________ ਆਰਗੂਮੈਂਟ MySQL ਵਿੱਚ LEFT ਫੰਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:- ਦੋ
    4. MySQL ਦੀ _________ ਕਮਾਂਡ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:- DESC
    5. COUNT() _________ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:- ਕੁੱਲ
    7.______ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਉੱਤੇ ਡੇਟਾ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:- IOT
    8. ______ ਟੌਪੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਨੋਡ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:- ਸਟਾਰ
    9.________ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਕੇਬਲ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੰਡਕਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਕੋਐਕਸੀਅਲ ਕੇਬਲ
    10.__________ ਇੱਕ ਸੇਵਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਜਾਂ ਵੈੱਬ ਪੇਜ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਵੈੱਬ ਹੋਸਟਿੰਗ
    11.___________ ਸਾਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਵੌਇਸ ਕਾਲ (ਟੈਲੀਫੋਨ ਸੇਵਾ) ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-VOIP
    12.________ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਹਨ ਜੋ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਉਪਭੋਗਤਾ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਕੂਕੀਜ਼
    13.______ ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਕੋਡ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਸਾਈਬਰ ਨੈਤਿਕਤਾ
    14.______ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਮਾਲਵੇਅਰ (ਖਤਰਨਾਕ ਸੌਫਟਵੇਅਰ) ਹੈ ਜੋ ਪੀੜਤ ਦੇ ਡੇਟਾ ਜਾਂ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਲਾਕ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਰੈਨਸਮਵੇਅਰ
    15. _______ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਂ ਗੁਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਜਾਂ ਚੋਰੀ-ਛਿਪੇ ਸੁਣਨ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-Eavesdropping
    16.______ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਾਰਵਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਤਬਾਹ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ
    17.______ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਟ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈਟ ਤੇ ਅੱਗੇ ਭੇਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਏਨਕ੍ਰਿਪਟ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਡੀ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-VPN
    18.________ ਫੰਕਸ਼ਨ ਇੱਕ ਸਮੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਲੱਭਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-SUM
    19.________ ਕੀਵਰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-DISTINCT
    20.________ ਆਰਗੂਮੈਂਟ MySQL ਵਿੱਚ LEFT ਫੰਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਦੋ
    21.________ MySQL ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-DESC
    22.COUNT() _________ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-Aggregate
    23. ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ____________ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਜਾਣਕਾਰੀ
    24. ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ, ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ___________ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਿਧਾਂਤ
    25.A __________ ਵਿੱਚ ਉਹ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮਾਡਲ
    26.A ____________ ਇੱਕ ਉਤਪਾਦ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪਾਂ ਤੋਂ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ
    27.________ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮਾਡਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ
    28.___________ ਇੱਕ ਡਿਫਾਲਟ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ ਜੋ ਪਾਈਥਨ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ
    ਉੱਤਰ:-IDLE
    29. ਅਸੀਂ ਪਾਈਥਨ ਇੰਟਰਪ੍ਰੇਟਰ ਨੂੰ ਦੋ ਮੋਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਾਂ: _________ ਅਤੇ ____________
    ਉੱਤਰ:-ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ, ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਮਾਡਲ
    30. ਕੀਵਰਡ _________ ਸ਼ਬਦ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਰਿਜ਼ਰਵ
    31.__________ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਕੋਡ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਥਿਰ (ਸਥਿਰ) ਮੁੱਲ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-Literals
    32._______ ਇੱਕ ਸਮੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਟੋਕਨ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਓਪਰੇਟਰ
    33. ਅਸੀਂ _______ ਫੰਕਸ਼ਨ ਨਾਲ ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ਕੰਸੋਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
    ਉੱਤਰ:-print()
    34. IDE ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ______________
    ਉੱਤਰ:- Integrated Development Environment
    35. ਪਾਈਥਨ ਇੱਕ ___________ ਟਾਈਪ ਕੀਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਵੇਰੀਏਬਲ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਗਤੀਸ਼ੀਲ(Dynamically)
    36. ਮਿਆਰੀ(standard) ਡੇਟਾ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ __________ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮਾਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਬਿਲਟ-ਇਨ
    37. ਫਲੋਟਿੰਗ ਨੰਬਰ ___________ ਹਨ ਜੋ ਦਸ਼ਮਲਵ ਬਿੰਦੂ ਨਾਲ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਅਸਲ ਸੰਖਿਆਵਾਂ(Real Number)
    38._______ ਇੱਕ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਲੂਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।
    ਉੱਤਰ:-ਰੇਂਜ
    39. ___________ ਕੀਵਰਡ ਇੱਕ ਨਲ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਕੋਈ ਨਹੀਂ
    40. ਓਪਰੇਟਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਲੜੀਵਾਰ ਸਮੂਹਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ________ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
    ਉੱਤਰ:-ਪਹਿਲਕਦਮੀ(Precedence)
    41. ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਹਨ: ____________ ਅਤੇ _____________
    ਉੱਤਰ:-ਅਪ੍ਰਤੱਖ(Implicit), ਸਪੱਸ਼ਟ(Explicit)
    42._________ ਇੱਕ ਕੋਡ ਲਾਈਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ
    ਉੱਤਰ:-ਇੰਡੈਂਟੇਸ਼ਨ
    43. ਸ਼ਰਤੀਆ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨੂੰ ____________ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
    ਉੱਤਰ:-Branching
    44._____ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਸ਼ਰਤੀਆ ਬਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕਈ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ
    ਉੱਤਰ:-if-elif-else
    45. 'for' ਲੂਪ ਨੂੰ __________ ਲੂਪ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
    ਉੱਤਰ:-counting
    46. __________ ਲੂਪ ਨੂੰ conditional ਲੂਪ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
    ਉੱਤਰ:-while()
    47. ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ _____________ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਲੂਪ ਤੋਂ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ
    ਉੱਤਰ:-ਬ੍ਰੇਕ
    48. ਪਾਈਥਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਇੱਕ __________ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮ ਹੈ;
    ਉੱਤਰ:-ਸਿੰਗਲ ਅੱਖਰ
    49. ਸਟ੍ਰਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਸੂਚਕਾਂਕ ਜਾਂ ਕੁੰਜੀ ਮੁੱਲ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਐਰੇ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਐਕਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ____________ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਇੰਡੈਕਸਿੰਗ
    50. ਚਿੰਨ੍ਹ '*' ______________ ਓਪਰੇਟਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਦੁਹਰਾਓ(Repetition)
    51.________ ਇੱਕ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਤੋਂ ਸਬਸਟ੍ਰਿੰਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਸਲਾਈਸਿੰਗ
    52. ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ _______________ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਸਬਸਟ੍ਰਿੰਗ
    53.______ ਵਿਧੀ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸਬਸਟ੍ਰਿੰਗ ਲੱਭਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-find()
    54.isalnum() ਵਿਧੀ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ____________ ਅੱਖਰ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਅਲਫਾਨਿਊਮੇਰਿਕ
    55. ਸੂਚੀ ਇੱਕ ਜਾਂ ਵੱਧ ਡੇਟਾ ਆਈਟਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਅਤੇ ___________ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇੱਕੋ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੋਵੇ; ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
    ਉੱਤਰ:-ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ(Mutable)
    56. ਸੂਚੀਆਂ ਸਾਰੇ ਆਮ ਕ੍ਰਮ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ: ਜੋੜ, ਦੁਹਰਾਓ, ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ____________।
    ਉੱਤਰ:-ਸਲਾਈਸਿੰਗ
    57. _____________ ਵਿਧੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-reverse()
    58. ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਸੂਚੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ________ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਨੇਸਟਡ ਸੂਚੀਆਂ
    59. ਇੱਕ ਟੂਪਲ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਰਗ ਬਰੈਕਟਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ________ ਨਾਲ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।
    ਉੱਤਰ:-ਬਰੈਕਟ
    60. ਸੂਚੀ ਅਤੇ ਟੂਪਲ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਅੰਤਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਟੂਪਲ ______ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੂਚੀ _______ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਅਟੱਲ(Immutable), ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ(Mutable)
    61.___________ ਨੂੰ ਟੂਪਲ ਅਨਪੈਕਿੰਗ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-ਟੂਪਲ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ
    62. _______ ਵਿਧੀ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰੇ ਤੱਤਾਂ (ਕੁੰਜੀ-ਮੁੱਲ ਜੋੜਿਆਂ) ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    ਉੱਤਰ:-Clear()

    Q3: ਪੂਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ:

    i. LAN ਲੋਕਲ ਏਰੀਆ ਨੈੱਟਵਰਕ
    ii. MAN ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਏਰੀਆ ਨੈੱਟਵਰਕ
    iii. CAN ਕੈਂਪਸ ਏਰੀਆ ਨੈੱਟਵਰਕ
    iv. WAN ਵਾਈਡ ਏਰੀਆ ਨੈੱਟਵਰਕ
    v. PAN ਪਰਸਨਲ ਏਰੀਆ ਨੈੱਟਵਰਕ
    vi. STP ਸ਼ੀਲਡ ਟਵਿਸਟਡ ਪੇਅਰ
    vii. UTP ਅਨਸ਼ੀਲਡ ਟਵਿਸਟਡ ਪੇਅਰ
    viii. MODEM ਮੋਡਿਊਲੇਟਰ ਡੈਮੋਡੂਲੇਟਰ
    ix. NIC ਨੈੱਟਵਰਕ ਇੰਟਰਫੇਸ ਕਾਰਡ
    x. DSL ਡਿਜੀਟਲ ਸਬਸਕ੍ਰਾਈਬਰ ਲਾਈਨ
    xi. TCP ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xii. IP ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xiii. UDP ਯੂਜ਼ਰ ਡੇਟਾਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xiv. POP ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xv. SMTP ਸਿੰਪਲ ਮੇਲ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xvi. FTP ਫਾਈਲ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xvii. HTTP ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xviii. HTTPS ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ
    xix. ARP ਐਡਰੈੱਸ ਰੈਜ਼ੋਲਿਊਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xx. RDP ਰਿਮੋਟ ਡੈਸਕਟੌਪ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xxi. IMAP ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੈਸੇਜ ਐਕਸੈਸ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xxii. PPP ਪੁਆਇੰਟ ਟੂ ਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xxiii. VoIP ਵੌਇਸ ਓਵਰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ
    xxiv. WWW ਵਰਲਡ ਵਾਈਡ ਵੈੱਬ
    xxv. IoT ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਆਫ਼ ਥਿੰਗਜ਼
    xxvi SRS ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਲੋੜਾਂ ਨਿਰਧਾਰਨ
    xxvii DDS ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨਿਰਧਾਰਨ
    xxviii SDD ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼
    xxix SDLC ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਕਾਸ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ

    Q: 4 ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਲਿਖੋ

    i) CIA ਟ੍ਰਾਈਡ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਗੁਪਤਤਾ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧਤਾ। ਸਹੀ
    ii) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ IT ਐਕਟ ਸਾਲ 1995 ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਗਲਤ
    iii) ਈ-ਕੂੜਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਗਲਤ
    iv) ਸਾਈਬਰ ਨੈਤਿਕਤਾ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਪਭੋਗਤਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਔਨਲਾਈਨ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਸਹੀ
    v) ਨੈਤਿਕ ਹੈਕਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਹੀ
    vi) ਜਾਸੂਸੀ ਖੁਫੀਆ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਤੇ ਗੁਪਤ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਇੱਕ ਕੰਮ ਹੈ। ਸਹੀ

    Q:5 ਛੋਟੇ ਪੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ:

    ਸਵਾਲ: 1 ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ।

    ਉੱਤਰ: ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੰਮ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਜਾਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਅਪਰਾਧਾਂ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ, ਪਛਾਣ ਚੋਰੀ, ਡੇਟਾ ਉਲੰਘਣਾ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਾਇਰਸ, ਘੁਟਾਲੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਤਰਨਾਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਖਤਰਨਾਕ ਕੰਮ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਸਾਈਬਰ-ਅਪਰਾਧੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

    ਸਵਾਲ: 2 ਹੈਕਿੰਗ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?

    ਉੱਤਰ: ਹੈਕਿੰਗ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਸਮਾਰਟਫੋਨ, ਟੈਬਲੇਟ ਅਤੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਰਗੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਚੋਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਐਕਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਹੈਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

    ਸਵਾਲ: 3 ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਇੱਕ ਆਮ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸਾਈਬਰ-ਹਮਲਾ ਹੈ ਜੋ ਈਮੇਲ, ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਅਤੇ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਪੈਸੇ ਜਾਂ ਪਛਾਣ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੈਂਕ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਜਾਂ ਪਾਸਵਰਡ ਆਦਿ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਵਾ ਕੇ। ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਕੁਝ ਆਮ ਤਰੀਕੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    a. ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੋ
    b. ਆਪਣੇ ਸੈੱਲ ਫੋਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅੱਪਡੇਟ ਹੋਣ ਲਈ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਸੈੱਟ ਕਰਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰੋ
    c. ਮਲਟੀ-ਫੈਕਟਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੋ
    d. ਆਪਣੇ ਡੇਟਾ ਦਾ ਬੈਕਅੱਪ ਲੈ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰੋ।

    Que: 4 Ransomware ਕੀ ਹੈ? Ransomware ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰੋ।
    Ans. Ransomware ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਮਾਲਵੇਅਰ (ਖਤਰਨਾਕ ਸੌਫਟਵੇਅਰ) ਹੈ ਜੋ ਪੀੜਤ ਦੇ ਡੇਟਾ ਜਾਂ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਲਾਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਲਾਕ ਰੱਖਣ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪੀੜਤ ਹਮਲਾਵਰ ਨੂੰ ਫਿਰੌਤੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। Ransomware ਦੀਆਂ ਦੋ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: 
    a.Ransomware ਨੂੰ ਐਨਕ੍ਰਿਪਟ ਕਰਨਾ
    b.Non-Encrypting Ransomware ਜਾਂ Screen-Locking Ransomware
    Que: 5 CIA Triad ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ, CIA ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਗੁਪਤਤਾ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧਤਾ। ਇਸਨੂੰ CIA ਟ੍ਰਾਈਡ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜੋ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਆਧਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    ਸਵਾਲ: 6 ਫਾਇਰਵਾਲ ਕੀ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: ਫਾਇਰਵਾਲ ਇੱਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਜਾਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੂੰ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਫਾਇਰਵਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਡੇਟਾ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਫਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਫਾਇਰਵਾਲ ਸਥਾਪਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਫਾਇਰਵਾਲ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
    ਸਵਾਲ: 7 ਸਾਈਬਰ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਕੀ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: ਸਾਈਬਰ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਜਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਹ ਸੈੱਲ ਫੋਨ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਟੈਬਲੇਟ ਵਰਗੇ ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਈਬਰ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬਾਰੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ, ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ, ਝੂਠੀ, ਜਾਂ ਘਟੀਆ ਸਮੱਗਰੀ ਭੇਜਣਾ, ਪੋਸਟ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸਾਈਬਰ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ SMS, ਟੈਕਸਟ, ਅਤੇ ਐਪਸ, ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ, ਅਤੇ ਫੋਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਔਨਲਾਈਨ, ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਸਮੱਗਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਰਾਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

    ਸਵਾਲ: 8 ਪਾਈਰੇਸੀ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?

    ਜਵਾਬ: ਪਾਈਰੇਸੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ, ਫਿਲਮਾਂ, ਗੇਮਾਂ ਅਤੇ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਆਦਿ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨ ਹਨ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ, ਫਿਲਮਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ।

    ਸਵਾਲ: 9 ਪਛਾਣ ਚੋਰੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।

    ਜਵਾਬ: ਪਛਾਣ ਚੋਰੀ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਛਾਣ ਚੋਰੀ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਜਾਂ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇਅਰ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਸਾਈਬਰ-ਹਮਲੇ ਦੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪਛਾਣ ਚੋਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।

    ਸਵਾਲ: 10 ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਿਵੇਂ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ?

    ਉੱਤਰ: ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    • ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਾਇਰਸ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਖਤਰਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
    • ਅਣਚਾਹੇ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਐਂਟੀ-ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ
    • ਸਾਡੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਟਰੋਜਨ ਘੋੜਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਦੇ ਵੀ ਗੈਰ-ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਜਾਂ ਇੰਸਟਾਲ ਨਾ ਕਰੋ।

    • ਸਿਰਫ਼ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਤੋਂ ਲੌਗਇਨ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅਣਜਾਣ ਲਿੰਕਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰੋ।

    • ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੂੰ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਫਾਇਰਵਾਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
    • ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਾਸਵਰਡ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ

    ਸਵਾਲ: 11 ਈ-ਵੇਸਟ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਜਦੋਂ ਈ-ਵੇਸਟ ਦਾ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਪਟਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ ਈ-ਵੇਸਟ ਦੇ ਕੁਝ ਆਮ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਹਨ:
    ਜਦੋਂ ਈ-ਵੇਸਟ ਦਾ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਾਰੀਕ ਧੂੜ ਦੇ ਕਣਾਂ ਜਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ
    • ਜਦੋਂ ਈ-ਵੇਸਟ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਨਿਪਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
    • ਈ-ਕੂੜਾ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਕੂੜੇ-ਕਰਕਟ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਰਾ, ਸੀਸਾ ਆਦਿ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
    • ਈ-ਕੂੜੇ ਵਿੱਚ ਪਾਰਾ, ਸੀਸਾ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।

    ਸਵਾਲ:12. DBMS ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: DBMS ਡੇਟਾਬੇਸ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮ ਸਿਸਟਮ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। DBMS ਅੰਤਮ-ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਇੰਟਰਫੇਸ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। DBMS ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਿੱਚ ਡੇਟਾ ਬਣਾਉਣ, ਪੜ੍ਹਨ, ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੇਟਾ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਡੇਟਾ ਇਕਸਾਰਤਾ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

    ਸਵਾਲ:13 ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਿੱਚ DBA ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: DBA ਡੇਟਾਬੇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। DBA ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਡੇਟਾਬੇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। DBA ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਹਨ:
    • ਉਹ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਡੇਟਾਬੇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੌਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। • ਉਹ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ
    • ਉਹ ਡੇਟਾਬੇਸ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਇਕਸਾਰਤਾ ਜਾਂਚਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ
    • ਉਹ ਬੈਕਅੱਪ ਅਤੇ ਰਿਕਵਰੀ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਦੇ ਹਨ
    • ਉਹ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡੇਟਾਬੇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦੇ ਹਨ

    ਸਵਾਲ:14 ਰਿਕਾਰਡ ਅਧਾਰਤ ਲਾਜ਼ੀਕਲ ਮਾਡਲਾਂ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: ਰਿਕਾਰਡ ਅਧਾਰਤ ਲਾਜ਼ੀਕਲ ਮਾਡਲ ਡੇਟਾ ਮਾਡਲ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਡਲ ਡੇਟਾਬੇਸ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਲਾਜ਼ੀਕਲ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ, ਡੇਟਾਬੇਸ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਫਾਰਮੈਟ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਰਿਕਾਰਡ ਕਿਸਮ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਿਕਾਰਡ ਅਧਾਰਤ ਡੇਟਾ ਮਾਡਲ ਹਨ:
    1. ਹਾਇਰਾਰਕਲ ਮਾਡਲ
    2. ਨੈੱਟਵਰਕ ਮਾਡਲ
    3. ਰਿਲੇਸ਼ਨਲ ਮਾਡਲ
    Que: 15. ਇੱਕ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਡੋਮੇਨ ਅਤੇ ਡਿਗਰੀ ਕੀ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: ਡੋਮੇਨ: ਇਹ ਸਬੰਧ ਦੇ ਗੁਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, {“ਮਰਦ”, ”ਔਰਤ”} ਨੂੰ ਲਿੰਗ ਨਾਮਕ ਖੇਤਰ ਲਈ ਇੱਕ ਡੋਮੇਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    ਡਿਗਰੀ: ਇੱਕ ਸਬੰਧ/ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਗੁਣਾਂ/ਕਾਲਮਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਸਬੰਧ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਰਣੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨੂੰ d(R) ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ: ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਸਾਰਣੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਕਾਲਮ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਡਿਗਰੀ d(R) 3 ਹੋਵੇਗੀ।
    Que: 16. ਡੇਟਾਬੇਸ KEYs ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਅਸੀਂ ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਕੁੰਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹਨਾਂ ਕੁੰਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਇਕਸਾਰਤਾ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਰਣੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਬੰਧਿਤ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ ਕਰ ਸਕੀਏ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁੰਜੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਕੁੰਜੀ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕੁੰਜੀਆਂ ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੰਜੀਆਂ ਹਨ।
    Qué17. ਸਧਾਰਨੀਕਰਨ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: ਸਧਾਰਨੀਕਰਨ ਇੱਕ ਡੇਟਾਬੇਸ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤਕਨੀਕ ਹੈ ਜੋ ਡੇਟਾ ਰਿਡੰਡੈਂਸੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਮਿਲਨ, ਅੱਪਡੇਟ ਅਤੇ ਮਿਟਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਗਾੜਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਅਣਚਾਹੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਧਾਰਣਕਰਨ ਨਿਯਮ ਵੱਡੀਆਂ ਟੇਬਲਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੀਆਂ ਟੇਬਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।
    Qué:18. ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    • ਬੂਲੀਅਨ: ਇਹ ਸਿਰਫ ਸੱਚ ਅਤੇ ਗਲਤ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ੀਰੋ ਨੂੰ ਗਲਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗੈਰ-ਜ਼ੀਰੋ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    • ਇੰਟ ਜਾਂ ਇੰਟਜਰ: ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੂਰਨ ਅੰਕ ਮੁੱਲਾਂ (ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਅੰਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਲ) ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂ ਅਣ-ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: -25, +47, 125 ਆਦਿ।
    • ਫਲੋਟ ਅਤੇ ਡਬਲ: ਇਹਨਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਨੁਮਾਨਤ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਡਬਲ ਫਲੋਟ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਣਨਾਵਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵੀਆਂ ਹਨ।
    • ਦਸੰਬਰ ਜਾਂ ਦਸ਼ਮਲਵ: ਇਹਨਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੱਕ ਸਟੀਕ ਸਥਿਰ-ਬਿੰਦੂ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿੱਤੀ ਗਣਨਾਵਾਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: +25.50, -99.850 ਆਦਿ।
    Que:19 MySQL ਕੀ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: MySQL ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨ ਰਿਲੇਸ਼ਨਲ ਡੇਟਾਬੇਸ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਿਸਟਮ (RDBMS) ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। MySQL ਨੂੰ MySQL AB ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਸਮਰਥਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਕੰਪਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣੀ-ਪਛਾਣੀ SQL ਡੇਟਾ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਇੱਕ ਮਿਆਰੀ ਰੂਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। MySQL ਕਲਾਇੰਟਸਰਵਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
    Que:20 MySQL ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ 8 ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
    ਉੱਤਰ: ਸਟ੍ਰਿੰਗ ਫੰਕਸ਼ਨ ਟੈਕਸਟ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਫੰਕਸ਼ਨ ਹਨ:
    1. CONCAT 5.LEFT 9.REVERSE
    2. INSERT 6.SUBSTRING 10.RIGHT
    3. LCASE 7.REPEAT
    4. UCASE 8.REPLACE
    Que:21ਸਮੁੱਚੇ ਫੰਕਸ਼ਨ ਕੀ ਹਨ? ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਸਮੂਹਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿਓ।

    ਉੱਤਰ: ਸਮੂਹਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਮੁੱਲਾਂ 'ਤੇ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜਾ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਔਸਤ, ਸਾਰੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦਾ ਜੋੜ, ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮੁੱਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਆਦਿ। ਸਮੂਹਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ MySQL ਵਿੱਚ SELECT ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮੂਹਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਹਨ: COUNT, SUM, AVG, MAX, MIN ਆਦਿ।
    ਸਵਾਲ:22 ਫਾਈਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਦੱਸੋ।

    ਉੱਤਰ: ਫਾਈਲ ਅਧਾਰਤ ਸਿਸਟਮ ਮੈਨੂਅਲ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਤੱਥਾਂ ਦੇ ਸਟੋਰੇਜ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਸਿਸਟਮ ਸਨ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਵਿੱਚ, ਡੇਟਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਮਾਹਰ ਹਰੇਕ ਉਪਭੋਗਤਾ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਫਾਈਲ ਢਾਂਚੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਡੇਟਾ ਸਪੈਸ਼ਲਿਸਟ ਕੁਝ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਫਾਈਲ ਡੇਟਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।

    ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇੱਕ ਡੇਟਾਬੇਸ ਪਹੁੰਚ ਡੇਟਾ ਦੇ ਇੱਕ ਸੁਚੱਜੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਐਕਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇੱਕ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ DBMS ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। DBMS ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਜ ਹਨ: ਸੰਮਿਲਨ, ਮਿਟਾਉਣਾ, ਚੋਣ, ਛਾਂਟੀ ਆਦਿ।

    ਸਵਾਲ: 23 ਪਾਈਥਨ ਕੀ ਹੈ?

    ਉੱਤਰ: ਪਾਈਥਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਗਾਈਡੋ ਵੈਨ ਰੋਸਮ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਪਾਈਥਨ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ-ਉਦੇਸ਼ ਵਾਲੀ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਬਜੈਕਟ-ਓਰੀਐਂਟਡ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਡੇਟਾ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
    Que:24. Python ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚਾਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
    ਉੱਤਰ: Python ਦੇ ਆਮ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਖੇਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    i. ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ iv. ਵਪਾਰਕ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ
    ii. ਵੈੱਬ ਵਿਕਾਸ ਬਨਾਮ ਆਡੀਓ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ-ਅਧਾਰਿਤ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ
    iii. ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (AI) ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ (ML) vi. CAD ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ
    Que:25. IDE ਕੀ ਹੈ? Python ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ IDEs ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਲਿਖੋ।
    ਉੱਤਰ: ਇੱਕ IDE (ਜਾਂ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਵਿਕਾਸ ਵਾਤਾਵਰਣ) ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ਜੋ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਆਪਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਕਾਸ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। Python Shell ਜਾਂ IDLE
    (ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਵਾਤਾਵਰਣ) ਇੱਕ ਡਿਫਾਲਟ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ ਜੋ Python ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। PyCharm, Visual Studio Code, Sublime, Jupyter Notebook, ਆਦਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤੀਜੀ ਧਿਰ IDE ਹਨ ਜੋ Python ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

    ਉੱਤਰ: Python Shell ਜਾਂ IDLE (ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਵਾਤਾਵਰਣ) ਇੱਕ ਡਿਫਾਲਟ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ ਜੋ Python ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। IDLE ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪਾਈਥਨ ਕੋਡ ਲਿਖਣਾ ਸਧਾਰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਪਰ IDLE ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    Qué:27. ਕੀਵਰਡ ਕੀ ਹਨ?
    Ans: ਕੀਵਰਡ ਰਿਜ਼ਰਵ ਸ਼ਬਦ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੀਵਰਡਸ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਨਿਯਮਤ ਪਛਾਣਕਰਤਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਕੀਵਰਡਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਕੀਵਰਡਸ ਦੀਆਂ ਆਮ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ: if, else, elif, while, for, true, false ਆਦਿ। ਪਾਈਥਨ ਕੀਵਰਡਸ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇਖਣ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਪਾਈਥਨ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ: keyword.kwlist

    Que:28. ਪਛਾਣਕਰਤਾਵਾਂ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਮਕਰਨ ਨਿਯਮ ਲਿਖੋ।
    Ans: ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਨਾਮਕਰਨ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ:
    • ਪਛਾਣਕਰਤਾ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਅੱਖਰ (a-z) ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਅੱਖਰ (A-Z) ਅੱਖਰਾਂ ਜਾਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ (09) ਜਾਂ ਅੰਡਰਸਕੋਰ (_) ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    • ਪਛਾਣਕਰਤਾ ਇੱਕ ਅੰਕ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
    • ਕੋਈ ਵੀ ਕੀਵਰਡ ਪਛਾਣਕਰਤਾ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।
    • ਪਛਾਣਕਰਤਾ ਵਿੱਚ ਅੰਡਰਸਕੋਰ (_) ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ।
    • ਪਾਈਥਨ ਇੱਕ ਕੇਸ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।
    • ਪਛਾਣਕਰਤਾ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹਾਈਟਸਪੇਸ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।

    ਸਵਾਲ:29. ਓਪਰੇਟਰ ਕੀ ਹਨ?
    ਉੱਤਰ: ਇਹ ਇੱਕ ਸਮੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਟੋਕਨ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਟੋਕਨਾਂ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ +, *, >, <, ਅਤੇ, ਜਾਂ, ਵਿੱਚ, is ਆਦਿ, ਜੋ ਕਿ ਓਪਰੇਂਡਾਂ 'ਤੇ ਅੰਕਗਣਿਤ, ਲਾਜ਼ੀਕਲ ਆਦਿ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵੇਰੀਏਬਲ ਜਾਂ ਮੁੱਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਓਪਰੇਂਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

    ਸਵਾਲ:30. ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ਵੇਰੀਏਬਲ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਵੇਰੀਏਬਲ ਉਹ ਪਛਾਣਕਰਤਾ ਹਨ ਜੋ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਰਨਟਾਈਮ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੇਰੀਏਬਲ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਖਾਸ ਕਮਾਂਡ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਾਈਥਨ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵੇਰੀਏਬਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮੁੱਲ ਇਸਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵੇਰੀਏਬਲ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮੁੱਲ ਦੇ ਡੇਟਾ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਦੁਭਾਸ਼ੀਏ ਵੇਰੀਏਬਲ ਨੂੰ ਮੈਮੋਰੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: x = 12
    Que:31. ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੀ ਕੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹਨ। ਇੱਕ ਟਿੱਪਣੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟੈਕਸਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੋਡ ਬਾਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਟਿੱਪਣੀ ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਰ ਲਈ ਕੋਡ ਵਿੱਚ ਜੋੜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਡ ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਬਲਾਕ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    ਪ੍ਰਸ਼ਨ32. ਤੁਸੀਂ ਪਾਈਥਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਲਾਈਨਾਂ ਕਿਵੇਂ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹੋ?
    ਉੱਤਰ: ਸਿਰਫ਼ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਲਾਈਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਲੀ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤਰੀਕੇ ਹਨ:
    1. ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਸਰਲ ਤਰੀਕਾ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਪ੍ਰਿੰਟ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਪ੍ਰਿੰਟ()।
    2. ਦੂਜਾ ਤਰੀਕਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਸਿੰਗਲ ਜਾਂ ਡਬਲ ਹਵਾਲਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਪ੍ਰਿੰਟ(``) 3. ਤੀਜਾ ਤਰੀਕਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਾਈਨ ਅੱਖਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਪ੍ਰਿੰਟ(`\n')

    ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5: ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ:

    1.ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ:ਨੈਟਵਰਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਵਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਆਮ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ:
    1. PAN: PAN ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਹੈ ਪਰਸਨਲ ਏਰੀਆ ਨੈਟਵਰਕ। ਇਹ ਨੈਟਵਰਕ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇੜੇ ਦੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੋਨ ਅਤੇ ਲੈਪਟਾਪ, ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    2. LAN: LAN ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਹੈ ਲੋਕਲ ਏਰੀਆ ਨੈੱਟਵਰਕ। ਇਹ ਨੈਟਵਰਕ ਲੋਕਲ ਖੇਤਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਇਮਾਰਤ, ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    3. CAN: CAN ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਹੈ ਕੈਂਪਸ ਏਰੀਆ ਨੈਟਵਰਕ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨੈਟਵਰਕ ਇੱਕ ਸੀਮਤ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ LAN ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨੈੱਟਵਰਕ WAN ਜਾਂ MAN ਨਾਲੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਕਾਲਜ ਜਾਂ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    4. MAN: MAN ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਹੈ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਏਰੀਆ ਨੈਟਵਰਕ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨੈਟਵਰਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ LAN ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਫਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ MAN ਨੈਟਵਰਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    5. WAN: WAN रा ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾ ਨਾਂ ਨਾਂ ਹੈ ਵਾਈਡ ਏਰੀਆ ਨੈਟਵਰਕ। ਅਜਿਹੇ ਨੈਟਵਰਕ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ WAN ਕਿਸਮ ਦਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

    2. ਨੈਟਵਰਕ ਟੋਪੋਲੋਜੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਟੌਪੋਲੋਜੀ ਉਸ ਲੇਆਉਟ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ:
    1. ਬਸ ਟੋਪੋਲੋਜੀ: ਬੱਸ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਹੀ ਸਾਂਝੀ ਕੇਬਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਬੱਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਡਾਟਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਇਸ ਬੱਸ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    2. ਰਿੰਗ ਟੋਪੋਲੋਜੀ: ਰਿੰਗ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇੱਕ ਬੰਦ ਰਿੰਗ ਵਰਗੀ ਬਣਤਰ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਟੌਪੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
    3.ਸਟਾਰ ਟੋਪੋਲੋਜੀ: ਸਟਾਰ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਨੋਡ (ਹੱਬ) ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਡਾਟਾ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਇਸ ਕੇਂਦਰੀ ਨੋਡ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    4. ਮੈਸ਼ ਟੋਪੋਲੋਜੀ: ਮੈਸ਼ ਟੌਪੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁਸਿ ਤੌਰ ਤੇ ਹੁੜੇ ਰੁ 1 ਤੇ ਹੁੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹਨ। ਪ੍ਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਮੈਸ਼ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਅੰਸ਼ਕ ਮੈਸ਼ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਲਾਗੂ । ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਕੁੱਝ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੀ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
    5. ਟ੍ਰੀ ਟੋਪੋਲੋਜੀ: ਟ੍ਰੀ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਇੱਕ ਰੁੱਖ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਟ੍ਰੀ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਨੋਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਬਾਕੀ ਨੋਡਜ਼ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਮਾਰਗ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਕੇਂਦਰੀ ਨੋਡ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਟ੍ਰੀ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਨੂੰ ਸਟਾਰ-ਬੱਸ ਟੋਪੋਲੋਜੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

    3. ਟਵਿਸਟਿਡ ਪੇਅਰ ਕੇਬਲ ਕੀ ਹੈ? ਇਸਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਟਵਿਸਟਡ ਪੇਅਰ ਕੇਬਲ ਇੱਕ ਵਾਇਰਡ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਮੀਡੀਆ ਹੈ ਜੋ ਨੈਟਵਰਕਿੰਗ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਾਈਡਡ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੰਸੂਲੇਟਡ ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜੋੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਕੱਠੇ ਮਰੋੜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੇਬਲ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:
    1. ਅਨਸ਼ੀਲਡਡ ਟਵਿਸਟਿਡ ਪੇਅਰ (UTP): UTP ਕੇਬਲ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਜੋੜੇ ਜਾਂ ਅੱਠ ਰੰਗ-ਕੋਡ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਂਬੇ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਵਿਸਟ ਕੀਤੀਆਂ (ਮਰੋੜੀਆਂ) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਲੇਅਰ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕੀਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣ ਵਿਚ ਵਸਿਟ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਦਖਲ (interference) ਰੱਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। UTP ਕੇਬਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ LAN ਨੈਟਵਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
    2. ਸ਼ੀਲਡਡ ਟਵਿਸਟਿਡ ਪੇਅਰ (STP): STP ਕੇਬਲ ਟਵਿਸਟਿੰਗ, ਸ਼ੀਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਕੈਂਸਲੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਤਾਰਾਂ ਦੇ ਹਰੇਕ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਧਾਤੂ ਦੀ ਪਰਤ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਤਾਰਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਜੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਧਾਤੂ ਬਰੇਡ (braid) ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੈ। STP ਕੈਬਲਾਂ ਕ੍ਰਾਸਟਾੱਕ ਨੂੰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

    4. ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਿੰਨ੍ਹ ਅਨਗਾਈਡਡ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਚ ਸਮਝਾਓ? 
    ਉੱਤਰ: ਨੈਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਵਾਇਰਲੈੱਸ-ਮੀਡੀਆ ਅਣਗਾਈਡ-ਮੀਡੀਆ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਇਰਲੈੱਸ ਨੈਟਵਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਬਿਨਾਂ ਤਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅਣਗਾਈਡਡ ਮੀਡੀਆ ਹਨ:
    1. ਬਲੂਟੁੱਥ (Bluetooth) ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ: ਇਹ ਵਾਇਰਲੈੱਸ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਰੇਡੀਓ ਤਰੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਛੋਟੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਡਾਟਾ ਟ੍ਰਾਸਮੀਸ਼ਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਗਾਣੇ, ਤਸਵੀਰਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    2. ਵਾਈ-ਫਾਈ (Wi-Fi) ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ: ਵਾਈ-ਫਾਈ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਵਾਇਰਲੈੱਸ ਫਿਡੇਲਿਟੀ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਡਾਟਾ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਰੇਡੀਓ ਤਰੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
    3. ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ (Infrared) ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ: ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ ਤਰੰਗਾਂ ਕੰਧਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਭੌਤਿਕ ਰੁਕਾਵਟ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਟੀਵੀ ਸੈੱਟ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਰਿਮੋਟ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਚਾਰ ਇਨਫਰਾਰੈੱਡ ਤਰੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

    5. ਮੋਡਮ (MODEM) ਕੀ ਹੈ? ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਬਾਹਰੀ ਮਾਡਮਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: MODEM ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੈਟਵਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਆਮ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਯੰਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਦੋ ਸ਼ਬਦ MO (Modulator) ਅਤੇ DEM (DEModulator) ਤੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਾਡਮ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿਗਨਲ ਨੂੰ ਐਨਾਲਾਗ ਸਿਗਨਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਮੋਡਿਊਲੇਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਮਾਡਮ ਐਨਾਲਾਗ ਸਿਗਨਲ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿਗਨਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਡੀਮੋਡਲੇਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਡਮ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਮਾਡਮ। ਬਾਹਰੀ ਮਾਡਮ ਵੀ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
    ਬਾਹਰੀ ਮਾਡਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ:
    1. ਟੈਲੀਫੋਨ ਮਾਡਮ ਇਸ ਮਾਡਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੂਜੇ ਨੈਟਵਰਕ ਨੂੰ ਅਸੈਸ ਕਰਨ ਲਈ ਟੈਲੀਫੋਨ ਲਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਡਮ ਦੂਜੇ ਮਾਡਮਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਸਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    2. ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸਬਸਕ੍ਰਾਈਬਰ ਲਾਈਨ (DSL): ਇਹ ਟੈਲੀਫੋਨ ਲਾਈਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹਾਈ ਸਪੀਡ ਇੰਟਰਨੈਟ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟੈਲੀਫੋਨ ਮਾਡਮ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਹਿੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। DSL ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ਼ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਟ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

    6. ਹੱਬ ਕੀ ਹੈ? ਇਸਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ:ਇੱਕ ਲੋਕਲ ਏਰੀਆ ਨੈਟਵਰਕ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਯੰਤਰ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਹੱਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਬ ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਹੱਬ ਇੱਕ ਸਵਿਚਿੰਗ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    ਹੱਥ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੱਬ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:
    1.ਐਕਟਿਵ ਹੱਥ: ਉਹ ਹੱਬ ਜੋ ਸਿਗਨਲ ਦੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੇਲੋੜੇ ਸਿਗਨਲ ਨੂੰ ਹਟਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਐਕਟਿਵ ਹੱਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੱਬ ਨੂੰ ਇੰਟੈਲੀਜੇਂਟ ਹੱਬ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    2. ਪੈਸਿਵ ਹੱਥ: ਪੈਸਿਵ ਹੱਬ ਸਿਗਨਲ ਦੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵਧਾਉਂਦਾ। ਪੈਸਿਵ ਹੱਬ ਸਿਰਫ ਇਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੱਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

    7. ਨੈੱਟਵਰਕ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਕੀ ਹੈ? ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੰਜ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਇੱਕ ਨੈਟਵਰਕ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਨੈਟਵਰਕ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:
    1. ਟ੍ਰਾਂਸਮੀਸ਼ਨ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ (TCP): ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਭੇਜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੈਕਟਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਪੈਕੇਟਾਂ ਨੂੰ ਮੌਜਲ ਉਪਰ ਪਹੁੰਚਣ ਉਪਰੰਤ ਅਸਲ ਸੰਦੇਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦੁਬਾਰਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    2. ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ (POP): ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਈ-ਮੇਲਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
    3. ਸਿੰਪਲ ਮੇਲ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ (SMTP): ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਆਊਟਗੋਇੰਗ ਈ-ਮੇਲਜ਼ ਭੇਜਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
    4. ਫਾਈਲ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ (FTP): ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਯੂਜ਼ਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਸ਼ੀਨ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਫਾਈਲਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
    5. ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਟ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ (HTTP): ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਵੈੱਬ ਸਰਵਰ ਅਤੇ ਵੈੱਬ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ਵਿਚਕਾਰ HTML ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

    8. WWW ਦੇ ਕੰਸੈਪਟ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਵਰਲਡ ਵਾਈਡ ਵੈੱਬ (WWW) ਜਾਂ ਵੈੱਬ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਗਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਰਬਾਂ ਇੰਟਰਲਿੰਕਡ ਵੈੱਬ ਪੇਜਾਂ ਅਤੇ ਵੈੱਬ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਟਿਮ ਬਰਨਰ ਲੀ - ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ 1990 ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਕੇ ਵਰਲਡ ਵਾਈਡ ਵੈੱਬ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ:
    1. HTML: ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ ਮਾਰਕ-ਅੱਪ ਲੈਂਗੁਏਜ ਜਾਂ HTML ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਵੈੱਬ ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    2. URI: ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਰਿਸੋਰਸ ਆਈਡੈਂਟੀਫਾਇਰ ਵੈੱਬ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਕਿਸੇ ਸਰੋਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਆਈਡੈਂਟੀਫਾਇਰ ਹੈ।
    3. URL: ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਰਿਸੋਰਸ ਲੋਕੇਟਰ ਸਰੋਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
    4. HTTP: ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਵੈੱਬ ਉਪਰ ਲਿੰਕ ਕੀਤੇ ਵੈੱਬ ਪੇਜਾਂ ਨੂੰ ਅਸੈਸ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣ HTTPS ਹੈ।

    9. ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਹੋਸਟਿੰਗ ਦੇ ਪੜਾਅ ਲਿਖੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਵੈੱਬ ਹੋਸਟਿੰਗ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੇਵਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਵੈਬਸਾਈਟ ਜਾਂ ਇੱਕ ਵੈਬ ਪੇਜ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈਟ ਤੇ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਵਰਲਡ ਵਾਈਡ ਵੈੱਬ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੈਬਸਾਈਟ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸਟੈਂਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ:
    1. ਵੈੱਬ ਹੋਸਟਿੰਗ ਸਰਵਿਸ ਪ੍ਰੋਵਾਈਡਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਜੋ ਵੈੱਬ ਸਰਵਰ-ਸਪੇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ: ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਾਟਾਬੇਸ, ਬੈਂਡਵਿਡਥ, ਆਦਿ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।
    2. ਇੱਕ ਢੁਕਵੇਂ ਡੋਮੇਨ ਨੇਮ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਡੋਮੇਨ ਨੇਮ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰੋ।
    3. ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਵੈਬ ਸਪੇਸ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਲੌਗਇਨ ਕਰਕੇ ਵੈਬ ਸਪੇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਲਈ IP ਐਡਰੈੱਸ ਨੋਟ ਕਰੋ। ਨਿਰਧਾਰਤ ਲੋਕੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਈਲਾਂ ਅੱਪਲੋਡ ਕਰੋ।
    4. ਵੈੱਬ ਸਰਵਰ ਦੇ IP ਐਡਰੈਸ ਨਾਲ ਡੋਮੇਨ ਨੇਮ ਨੂੰ ਮੈਪ ਕਰੋ।

    10. ਕਲਾਇੰਟ ਸਰਵਰ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਕੀ ਹੈ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਲਿਖੋ।
    ਉੱਤਰ: ਕਲਾਇੰਟ-ਸਰਵਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਤਕਨੀਕ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਯੂਜ਼ਰ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੇਂਦਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸੈਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਰਵਰ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਕਲਾਇੰਟਸ ਨੂੰ ਸੇਵਾਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਕਲਾਇੰਟ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਰਵਰ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਲਾਇੰਟ ਸਰਵਰ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਵੈਬ ਸਰਵਰ ਹੈ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਯੂਜ਼ਰਜ਼ ਨੂੰ ਵੈਬ-ਪੇਜ ਭੇਜਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੈਸ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।
    ਕਲਾਇੰਟ ਸਰਵਰ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ:
    1. ਕਲਾਇੰਟ ਸਰਵਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਭੇਜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਵਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਬੇਨਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
    2. ਕਲਾਇੰਟ ਅਤੇ ਸਰਵਰ ਇੱਕ ਸਾਂਝੇ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
    3. ਇੱਕ ਸਰਵਰ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਯੂਜ਼ਰਜ਼ ਦੀਆਂ ਬੇਨਤੀਆਂ ਉਪਰ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

    11. IoT ਕੀ ਹੈ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਇੰਟਰਨੈਟ ਆਫ ਥਿੰਗਜ਼ (IOT) ਇੰਟਰਨੈਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। IOT ਨੈਟਵਰਕਡ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੰਟਰਨੈਟ ਰਾਹੀਂ ਡਾਟਾ ਐਕਸਚੇਂਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ: ਦਰਵਾਜਿਆਂ ਦੇ ਤਾਲੇ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੈਮਰੇ, ਸਮੋਕ ਅਲਾਰਮ, ਡਰੋਨ, ਆਦਿ।
    IoT ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ:
    1. ਡਾਇਨਾਮਿਕ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਅਨੁਕੂਲਤਾ (Dynamic and Self-Adapting): IoT ਡਿਵਾਈਸ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਚਾਲਨ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
    ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: ਨਿਗਰਾਨੀ (Surveillance) ਸਿਸਟਮ।
    2. ਸਵੈ-ਸਰੰਚਨਾ: I0T ਡਿਵਾਈਸ ਜਦੋਂ ਵੀ ਇੰਟਰਨੈਟ ਨਾਲ ਕੁਨੈਕਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਯੂਜ਼ਰਜ਼ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦਖਲ ਨਾਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਅੱਪਗਰੇਡ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
    3. ਇੰਟਰਓਪਰੇਬਲ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ: IOT ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਿਵਾਈਸਾਂ (ਵੱਖਰੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਾਲੇ) ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਵੱਖਰੇ ਨੈਟਵਰਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ: MI ਫ਼ੋਨ ਸਮਾਰਟ AC/TV ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ।
    4. ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ: ਇੰਟਰਨੈਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ IP ਐਡਰੈੱਸ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਨੈਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    5. ਸੂਚਨਾ ਨੈਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ: IOT ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨਾਲ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ ਲਈ ਨੈਟਵਰਕ ਨਾਲ ਜੋੜੀਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

    12. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਹਨ? ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    1. ਸਾਫਟਵੇਅਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਨੂੰ ਸੌਖਾ ਬਨਾਉਣਾ- ਇਹ ਬਦਲਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਚ ਬਦਲਾਵ ਕਰਨ, ਉਸਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧੀਆ ਬਨਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
    2. ਕੁਸ਼ਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ- ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦਾ ਮਤਲਬ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਰਬਾਦੀ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਮੋਰੀ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਸਾਈਕਲ, ਆਦਿ ਨੂੰ ਵਿਅਸਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
    3. ਸਾਫਟਵੇਅਰਾਂ ਵਿਚ ਰੀ-ਯੂਜੇਬਿਲਟੀ- ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਨਾਲ ਇਕ ਹੀ ਮੋਡੀਉਲ ਨੂੰ ਕਈ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    4. ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ - ਇਕ ਸਮਾਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦ ਇਕੋ ਸਾਰ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।
    5. ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ - ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਪੋਰਟੇਬਿਲਟੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਉਪਰ ਇੱਕੋ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

    13. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ।
    ਉੱਤਰ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਕੁਝ ਆਮ ਫਾਇਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    1. ਬਿਹਤਰ ਗੁਣਵੱਤਾ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਕੇ ਘੱਟ ਗਲਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਚ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨਾਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    2. ਵੱਧੀ ਹੋਈ ਉਦਪਾਦਕਤਾ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਡਿਵੈਲਪਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
    3. ਬਿਹਤਰ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ: ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
    4. ਘੱਟ ਲਾਗਤ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਬੱਗ ਫਿਕਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜੋੜਨ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।
    5. ਕਸਟਮਰ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਕੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

    14. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਕੁਝ ਆਮ ਨੁਕਸਾਨ ਹੇਠਾਂ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    1. ਉੱਚ ਲਾਗਤ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਲਈ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਟੂਲਜ਼ ਅਤੇ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
    2. ਗੁੰਝਲਦਾਰ: ਟੂਲਜ਼ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
    3. ਸੀਮਤ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ: ਸਟਰਕਚਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਉਪਰ ਡਿਵੈਲਪਰਾਂ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਫੋਕਸ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ
    4. ਹਾਈ ਲਰਨਿੰਗ ਕਰਵ: ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪੌਰਸੈਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਲਰਨਿੰਗ ਅਤੇ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
    5. ਉੱਚ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਲਪੂਰਵਕ ਚਲਦੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸਦੇ ਨਿਯਮਤ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਹਿੰਗਾ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੌਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

    15. SDLC ਦੇ ਪੜਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: SDLC ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਲਾਈਫ ਸਾਈਕਲ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਲਈ ਉਸਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੱਕ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹੇਠਾਂ SDLC ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਅ ਦਿਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਉਪਰ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:
    ਪੜਾਅ 1- ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਜਰੂਰਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ: ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੜਾਅ ਹੈ। ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਸਬੰਧੀ ਜਰੂਰਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਪੜਾਅ 2 - ਜਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸਿਤ ਕਰਨਾ: ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਲਈ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ SRS (ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਰਿਕਵਾਇਰਮੈਂਟ ਸਪੈਸੀਫਿਕੇਸ਼ਨ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਪੜਾਅ 3 - ਡਿਜਾਈਨਿੰਗ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ: ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦਾ ਵਧੀਆ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। DDS (ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਸਪੈਸੀਫਿਕੇਸ਼ਨ) ਨਾਮਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
    ਪੜਾਅ 4 - ਪ੍ਰੋਡੱਕਟ ਬਣਾਉਣਾ ਜਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ: ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦਾ ਅਸਲ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡਿਵੈਲਪਰ DDS ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤਿ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
    ਪੜਾਅ 5- ਪ੍ਰੋਡਕੱਟ ਟੈਸਟਿੰਗ ਅਤੇ ਇੰਟੇਗ੍ਰੇਸ਼ਨ: ਪ੍ਰੋਡਕਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਸੰਚਾਲਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਟੈਸਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    ਪੜਾਅ 6- ਡਿਪਲੋਏਮੈਂਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਡੱਕਟ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ: ਟੈਸਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰੋਡਕਟ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਸਲ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

    16. ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਦੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਦੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਾਇਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨ: ਇਹ ਮਾਡਲ ਬਹੁਤ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨ ਹੈ।
    ਇੰਡੀਵਿਜ਼ੁਅਲ (Individual) ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ: ਇਸ ਮਾਡਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕ-ਇਕ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ: ਇਸ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ, ਹਰੇਕ ਪੜਾਅ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
    ਕਲੀਅਰ ਮਾਈਲਸਟੋਨਜ਼: ਇਸ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮੀਲਪੱਥਰ ਹਨ।
    ਸਹੀ ਡਾਕੂਮੈਂਟਿਡ: ਪ੍ਰੋਸੈਸਾਂ, ਐਕਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
    ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ: ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਕੋਡਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨਾ।
    ਵਰਕਿੰਗ ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਛੋਟੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਜਰੂਰਤਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋਣ।

    17. ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਵੱਡੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ:
    ਬਦਲਾਵ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੈਂਡਲ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ: "ਜਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੜਾਅ" ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀਆਂ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।
    ਪੜਾਵਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਓਵਰਲੈਪਿੰਗ ਨਹੀਂ: ਇਸ ਮਾਡਲ ਵਿਚ ਇਕ ਪੜਾਅ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਅਗਲਾ ਨਵਾਂ ਪੜਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਲਾਗਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪੜਾਵਾਂ ਨੂੰ ਓਵਰਲੈਪ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
    ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਡਿਫੈਕਟ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਣਾ: ਇਸ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਟੈਸਟਿੰਗ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਵਿੱਚ ਦੇਰ ਤੱਕ ਨੁਕਸ ਨਹੀਂ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਨੁਕਸਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਮਹਿੰਗਾ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
    ਲੰਬਾ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਸਾਈਕਲ: ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਸਾਈਕਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਹਰੇਕ ਪੜਾਅ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
    ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਨਹੀਂ: ਇਹ ਮਾਡਲ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ।

    18. ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਦੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਕਲਾਸੀਕਲ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਦੀਆਂ ਕਈ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ:
    ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ: ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਅਕਸਰ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    ਸੁਰੱਖਿਆ-ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਿਸਟਮਾਂ ਲਈ: ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਅਕਸਰ ਸੁਰੱਖਿਆ-ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਿਸਟਮਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਏਰੋਸਪੇਸ ਜਾਂ ਮੈਡੀਕਲ ਸਿਸਟਮਾਂ ਲਈ।
    ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ: ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
    ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਜਰੂਰਤਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਲੋੜਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਸਭਤੋਂ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ।
    ਸਥਿਰ ਜਰੂਰਤਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ: ਵਾਟਰਫਾਲ ਮਾਡਲ ਸਥਿਰ ਲੋੜਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਵੀ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ।

    19. ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪਿੰਗ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿੱਥੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
    ਉੱਤਰ: ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪਿੰਗ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਮਾਡਲ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਪੂਰੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਸਕਰਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਅੰਤਿਮ ਉਤਪਾਦ ਜਾਂ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।
    ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪਿੰਗ ਮਾਡਲ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
    1. ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਐਂਡ ਯੂਜ਼ਰਜ਼ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
    2. ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਮਾਡਲ ਉਹਨਾਂ ਆਨਲਾਈਨ ਸਿਸਟਮਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਢੁਕਵੇਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਵੈਬ-ਇੰਟਰਫੇਸਾਂ ਅਤੇ ਐਂਡ ਯੂਜ਼ਰਜ਼ ਵਿਚਕਾਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇੰਟਰਐਕਸ਼ਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
    3. ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪਿੰਗ ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਐਂਡ ਯੂਜ਼ਰ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਗਾਤਾਰ ਫੀਡਬੈਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਣ। ਇਸ ਫੀਡਬੈਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਵਧੇਰੇ ਉਪਯੋਗੀ ਸਿਸਟਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

    20. ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ? ਪਾਈਥਨ ਵਿਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਉਹ ਕ੍ਰਮ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ ਜਾਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤਰੀਕੇ ਹਨ:
    1. ਲੜੀਵਾਰ ਫਲੋਅ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ: ਸਿਕੁਐਂਸ਼ੀਅਲ ਕੰਟਰੋਲ ਫਲੋਅ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿਫਾਲਟ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਕੁਐਂਸ਼ੀਅਲ ਫਲੋਅ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਸਧਾਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਫਲੋਅ ਵਿੱਚ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    2. ਕੰਡੀਸ਼ਨਲ ਫਲੋਅ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ: ਕੰਡੀਸ਼ਨਲ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਂਚਿੰਗ ਜਾਂ ਡਿਸੀਜ਼ਨ-ਮੇਕਿੰਗ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ TRUE ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੈੱਟ ਲਾਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ ਨਤੀਜਾ FALSE ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸੈੱਟ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕੰਡੀਸ਼ਨਲ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
    3. ਲੁਪਿੰਗ ਫਲੋਅ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ: ਲੁਪਿੰਗ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਆਈਟ੍ਰੇਟਿਵ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਦੇ ਲਾਗੂਕਰਨ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕੰਡੀਸ਼ਨ FALSE ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ FALSE ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫਲੌਅ ਕੰਟਰੋਲ ਉਸ ਲੂਪ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

    21. ਬ੍ਰਾਂਚਿੰਗ ਸਟੇਟਮੈਂਟ (Branching) ਕੀ ਹੈ? ਕਿਸੇ ਇਕ ਬ੍ਰਾਂਚਿੰਗ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦਾ ਢੁਕਵੀਂ ਉਦਾਹਰਣ ਨਾਲ ਵਰਨਣ ਕਰੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਕੰਡੀਸ਼ਨਲ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਂਚਿੰਗ ਜਾਂ ਡਿਸੀਜ਼ਨ-ਮੇਕਿੰਗ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ TRUE ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੈੱਟ ਸੈੱਟ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ ਨਤੀਜਾ FALSE ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸੈੱਟ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੰਡੀਸ਼ਨਲ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
    if ਸਟੇਟਮੈਂਟ: if ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਕੋਡ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੰਡੀਸ਼ਨ TRUE ਜਾਂ FALSE ਨਤੀਜਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ TRUE ਹੋਵੇ, ਤਾਂ if-ਬਲਾਕ ਦੀਆਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਨਤੀਜਾ FALSE ਹੋਵੇ, ਤਾਂ if-ਬਲਾਕ ਦੀਆਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਫਲੋਅ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

    22. ਲੁਪਿੰਗ (Looping) ਕੀ ਹੈ? ਕਿਸੇ ਇਕ ਲੁਪਿੰਗ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦਾ ਢੁਕਵੀਂ ਉਦਾਹਰਣ ਨਾਲ ਵਰਨਣ ਕਰੋ।
    ਉੱਤਰ: ਲੁਪਿੰਗ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਆਈਟ੍ਰੇਟਿਵ ਫਲੋਅ ਕੰਟਰੋਲ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਦੇ ਲਾਗੂਕਰਨ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕੰਡੀਸ਼ਨ FALSE ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ FALSE ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫਲੌਅ ਕੰਟਰੋਲ ਉਸ ਲੂਪ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਦਾ ਹੈ।
    while ਲੂਪ: while ਲੂਪ ਨੂੰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਲ ਲੁਪ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵਾਰ ਲੁਪ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਟੈਸਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ TRUE ਹੈ, ਤਾਂ ਲੂਪ ਦੀ ਬਾਡੀ ਨੂੰ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੰਡੀਸ਼ਨ FALSE ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਵਹਾਅ ਲੁਪ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

    23. ਤਿੰਨ੍ਹ ਅੰਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵੱਡਾ ਅੰਕ ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਪਾਈਥਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਿਖੋ? 
    ਉੱਤਰ: ਤਿੰਨ੍ਹ ਅੰਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵੱਡਾ ਅੰਕ ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਈਥਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਆਊਟਪੁੱਟ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:
    ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ:
    num1=int(input("Enter 1st Number: ")) num2=int(input("Enter 2nd Number: ")) num3=int(input("Enter 3rd Number: ")) 
    if num1> num2 and num1>num3: 
    print("Largest Number is: ", num1) 
    elif num2>num1 and num2>num3: 
    else: 
    print("Largest Number is: ", num2) 
    print("Largest Number is: ", num3)
    ਆਊਟਪੁੱਟ:
    Enter 1st Number: 4
    Enter 2nd Number: 7 
    Enter 3rd Number: 5
    Largest Number is: 7

    24. ਇਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ (positive) ਨੰਬਰ ਦਾ ਫੈਕਟੋਰੀਅਲ (factorial) ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਈਥਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਿਖੋ।
    ਉੱਤਰ: ਇਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨੰਬਰ ਦਾ ਫੈਕਟੋਰੀਅਲ ਪਤਾ ਕਰਨ ਦਾ ਪਾਈਥਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਆਊਟਪੁੱਟ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:
    ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ:
    num=int(input("Enter a Positive Number: "))
    fact=1
    for I in range(num,1,-1) fact=fact*i
    print("Factorial of the number is: ",fact)
    ਆਊਟਪੁੱਟ:
    Enter a Positive Number: 4 
    Factorial of the number is: 24