ਇਸਰੋ ਨੇ 32-ਬਿੱਟ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ, ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਰਾਕੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇਗੀ। 

ਇਸਰੋ ਨੇ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਲੈਬਾਰਟਰੀ (ਐਸਸੀਐਲ), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਦੋ ਸਵਦੇਸ਼ੀ 32-ਬਿੱਟ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਵਿਕਰਮ 3201 ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ 3201 ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ। ਵਿਕਰਮ 3201 ਪਹਿਲਾ 32-ਬਿਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਦਮ ਨਾਲ, ਇਸਰੋ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਧੇਗੀ।

ਇਸਰੋ ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ ਨੇ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਲੈਬਾਰਟਰੀ (ਐਸਸੀਐਲ), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ 32-ਬਿੱਟ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਵਿਕਰਮ 3201 ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ 3201 ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੁਲਾੜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

32 ਬਿੱਟ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯਤਨ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਉੱਚ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਵਾਲੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ ਅਤੇ ਆਨਬੋਰਡ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵੱਲ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ? 

ਵਿਕਰਮ 3201 ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਪਹਿਲਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ 32-ਬਿੱਟ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਨੂੰ SCL ਦੇ 180 nm (ਨੈਨੋਮੀਟਰ) CMOS (ਪੂਰਕ ਧਾਤੂ-ਆਕਸਾਈਡ-ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ) ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਫੈਬ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੇ 16-ਬਿੱਟ ਵਿਕਰਮ 1601 ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤਾ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 2009 ਤੋਂ ਇਸਰੋ ਦੇ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਐਵੀਓਨਿਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਇਸਰੋ ਨੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ? 

ਇਸਰੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਲਪਨਾ 3201 ਇੱਕ 32-ਬਿੱਟ SPARC v8 (ਸਕੇਲੇਬਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਵਰਜਨ 8) RISC (ਰਿਡਿਊਸਡ ਇੰਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨ ਸੈੱਟ ਕੰਪਿਊਟਰ) ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ IEEE 1754 ਇੰਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨ ਸੈੱਟ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।

ਵਿਕਰਮ 3201 ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ 3201 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੈਚ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੱਤਰ, ਐਸ. ਦੁਆਰਾ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ। ਐਸਸੀਐਲ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਚਾਰ ਹੋਰ ਯੰਤਰ ਵੀ ਸੌਂਪੇ ਗਏ।

5 ਮਾਰਚ, 2025 ਨੂੰ, ਸਪੇਸ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ 32-ਬਿੱਟ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ, VIKRAM3201 ਅਤੇ KALPANA3201 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਾਟ, ਡਾ. ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣਨ, ਸਕੱਤਰ, DOS / ਚੇਅਰਮੈਨ, ISRO ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਐਸ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਸਕੱਤਰ, MeitY ਦੁਆਰਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਲੈਬਾਰਟਰੀ (SCL), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸੌਂਪੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ ਨੂੰ ISRO ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ ਦੁਆਰਾ SCL, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਾ. ਉਨੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨਾਇਰ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ ਨੇ ਵੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਟੀਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਡਾ. ਕਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ, SCL/MeitY ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ-ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾ ਲਈ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।

VIKRAM3201 ਪਹਿਲਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ "ਮੇਕ-ਇਨ-ਇੰਡੀਆ" 32-ਬਿੱਟ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੈ ਜੋ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਠੋਰ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਯੋਗ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ SCL ਦੇ 180nm CMOS ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਫੈਬ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੇ 16-ਬਿੱਟ VIKRAM1601 ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ ਜੋ 2009 ਤੋਂ ISRO ਦੇ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਐਵੀਓਨਿਕਸ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਉੱਡ ਰਿਹਾ ਹੈ। VIKRAM1601 ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਦਾ ਇੱਕ "ਮੇਕ-ਇਨ-ਇੰਡੀਆ" ਸੰਸਕਰਣ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2016 ਵਿੱਚ SCL, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ 180nm ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਫੈਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

VIKRAM3201 ਅਤੇ VIKRAM1601 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਸਟਮ ਇੰਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨ ਸੈੱਟ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਲੋਟਿੰਗ-ਪੁਆਇੰਟ ਕੰਪਿਊਟੇਸ਼ਨ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ Ada ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਹਾਇਤਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਟੂਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ Ada ਕੰਪਾਈਲਰ, ਅਸੈਂਬਲਰ, ਲਿੰਕਰ, ਸਿਮੂਲੇਟਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਵਿਕਾਸ ਵਾਤਾਵਰਣ (IDE) ISRO ਦੁਆਰਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਡੋਮੇਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ A C ਭਾਸ਼ਾ ਕੰਪਾਈਲਰ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ, ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਉੱਚ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਵਾਲੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰਾਂ ਅਤੇ ਔਨਬੋਰਡ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮਨਿਰਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। VIKRAM3201 ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ PSLV-C60 ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ PSLV ਔਰਬਿਟਲ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਮੋਡੀਊਲ (POEM-4) ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

KALPANA3201 ਇੱਕ 32-ਬਿੱਟ SPARC V8 RISC ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ IEEE 1754 ਇੰਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨ ਸੈੱਟ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਨੂੰ ਇਨ-ਹਾਊਸ ਵਿਕਸਤ ਸਿਮੂਲੇਟਰ ਅਤੇ IDE ਦੇ ਨਾਲ ਓਪਨ-ਸੋਰਸ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਟੂਲਸੈੱਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਲਾਈਟ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨਾਲ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

SCL ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਚਾਰ ਹੋਰ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨ ਐਵੀਓਨਿਕਸ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਛੋਟੇਕਰਨ ਲਈ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੀਕਨਫਿਗਰੇਬਲ ਡੇਟਾ ਐਕਵਿਜ਼ੀਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ (RDAS) ਦੇ ਦੋ ਸੰਸਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਚਿੱਪ 'ਤੇ ਕਈ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੇ 24-ਬਿੱਟ ਸਿਗਮਾ-ਡੈਲਟਾ ਐਨਾਲਾਗ ਤੋਂ ਡਿਜੀਟਲ ਕਨਵਰਟਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੀਲੇਅ ਡਰਾਈਵਰ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਸਰਕਟ ਅਤੇ ਉੱਚ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਲਟੀ-ਚੈਨਲ ਲੋਅ ਡ੍ਰੌਪ-ਆਊਟ ਰੈਗੂਲੇਟਰ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਸਰਕਟ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।

SCL ਅਤੇ ISRO ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ ਵਿਚਕਾਰ ਹਵਾ ਸੁਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਛੋਟੇ ਅਸਥਿਰ ਦਬਾਅ ਸੈਂਸਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਡਿਲੀਵਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਪੱਤਰ 'ਤੇ ਵੀ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।